پولشویی چیست؟

پولشویی چیست ؟ پولشویی کار یا فرآیندی است که از طریق آن پول و درآمد حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی، غیرمجاز و مجرمانه وارد چرخه سالم اقتصاد شده و در ظاهر به دارایی‌هایی تبدیل می‌شود که از راه‌های قانونی و رسمی اقتصادی به دست می‌آیند و اصطلاحاً تطهیر می‌شوند. پس از فرآیند پولشویی، اولین منبع پول پنهان می ماند.

انواع پولشویی

پولشویی چیست و چند نوع از پولشوییها قابل شناسایی است؟

1- پولشویی درونی : پولهای کثیف که وارد یک کشور میشوند و در همان کشور شسته میشود مانند پولهایی که با فعالیت مجرمانه به دست می آید.

2- پولشویی مهار شونده : پولهای کثیف به دست آمده که در یک کشور کسب و بیرون از آن شسته میشود همان پولهای به دست آمده توسط فعالیت مجرمانه.

3- پولشویی بیرونی : پولهای کثیف به دست آمده توسط فعالیت مجرمانه در کشورهای دیگر که باز هم در خارج شسته میشود.

4- پولشویی وارد شونده : شامل پولی است که از فعالیتهای غیرمجاز در جاهای دیگر به دست آمده و در قلمرو یک کشور پاکسازی شده است

 

آثار پولشویی

• آلودگی و بی ثباتی بازارهای مالی.
• اعتماد نداشتن مردم به نظام مالی.
• تغییرات اجباری و ناخواسته در تقاضای پول.
• تغییر بسیار زیاد در سود و نرخ بهره.
• خروج غیرمنتظره سرمای از کشور
• ضعیف بودن بخش خصوصی

مهم‌ترین حوزه‌های امنیت اقتصادی ملی در برابر آسیب های ناشی از ورود پولهای غیرقانونی به بخش رسمی و قانونی به شرح زیر است:

• نظارت بر فعالیت شبکه بانکی و موسسات مالی و غیربانکی دیگر.
• کارآمد سازی نظام مالیاتی کشور.
• حساس کردن نظام اقتصادی ملی نسبت به انجام هرگونه فعالیت که به مشروعیت ارزهای حاصل از فعالیت های غیرقانونی میباشد.

انواع پولهایی که میتواند به صورت نامشروع در جامعه مطرح باشد

1- پولهای خاکستری

درآمدهایی که توسط فروش یا انجام دادن کارهای تولیدی است اما دولت در این کار نقشی ندارد و همینطور هیچ اطلاعی ندارند. طبق معمول کسانی که این کار را انجام میذهند برای فرار از مالیات است (مقالات مرتبط با مالیات – سوالات مرتبط با مالیات)

2- پولهای سیاه

پولهای حاصل از قاچاق است به طوری که درآمدهای حاصل از قاچاق کالا و شرکت در معاملات پر سود دولتی که خارج از عرف طبیعی است.

3- پولهایی که کثیف یا آلوده به خون هستند

مربوط به نقل و انتقال مواد مخدر است.

 

روش های پولشویی

پولشویی چیست و روش های آن: پولشویی روش‌‎های مختلفی دارد مانند روش‌های بانکی، سهام بندی، مبادلات ارزی و صورتحساب‌های دوگانه. گرچه این روش‌ها میتوانند به انواع مختلفی تفکیک شوند.

سهام بندی

یک روش تعیین سطح است که از طریق آن موجودی نقد به ذخایر مالی کوچیکتری تبدیل میشود که برای از بین بردن سوء ظن بر قواعد پولشویی و همچنین برای امتناع از گرازش‌های مورد نیاز عملکرد صد پولشویی مورد استفاده قرار میگیرد. یکی از راه‌های انجام این کار استفاده از مقادیر کمتری از پول برای خرید اوراق قرضه مانند حواله‌ها و در نهایت ذخیره مجدد آن در مقادیر کم است؛ به این ترتیب ماهیت پول تغییر میکند و پول‌های کثیف به سایر ذخایر مالی کوچک مانند سهام یا طلا تبدیل میشود.

قاچاق فله‌ای پول نقد:

این مقوله شامل انتقال فیزیکی پول نقد قاچاق به یک واحد دارای قدرت دیگر و واریز آن به یک موسسه مالی، مانند یک بانک ساحلی، با پنهان‌کاری‌های بانکی بزرگتر یا قواعد اجرایی ضد پلشویی نه چندان سخت گیرانه. در این روش پول فیزیکی (اسکناس) به موسسات مالی تزریق میشوند. اسکناس‌های حاصل از درآمد اولیه که بیشتر اغلب غیرقانونی میباشد.

معاملات پولی متمرکز

پولشویی چیست و توضیح این روش: در این روش، یک معامله گر معمولا انتظار دارد که نسبت بزرگی از درآمدش را به صورت پول نقد دریافت کند و پول‌های آلوده را به حساب‌هایش واریز کند. این کار اغلب به صورت آشکار انجام میشود و در انجام این کار، درآمد پولی حاصل از تجارت ضمنی با پولی که به طور غیرقانونی به دست آمده ترکیب میشود. در این گونه موارد کسب و کار ادعا میکند که تمامی پول‌های حاصل به صورت قانونی است. مشاغل خدماتی مناسب ترین نوع کسب و کار برای این روش هستند. همانطور که این گونه خدمات مقدار خیلی کمی یا هیچ گونه هزینه‌های متغیری ندارند یا نرخ بالایی بین درآمد و هزینه‌های متعیر دارند، تشخیص درآمد و هزینه‌ها دشوار میشود. نمونه‌هایی از این نوع کسب و کار عبارتند از کاباره‌ها، کازینو‌ها، کارواش‌ها و پارکینگ‌های طبقاتی.

جرائم منشاء پولشویی در ایران کدام است؟

الف) مواد مخدر

ب) قاچاق کالا

ج) اختلاس و کلاهبرداری، اخاذی، ارتشاء

د) آدم ربایی، قتل و جنایت، سرقت

ه) فحشا و ربا

و) سپرده گذاری‌های کوتاه مدت و بلندمدت از طریق بانکها یا مؤسسات پولی و اعتباری.

 

وظایف قوه مقننه در مقابل پولشویی

1- تصویب قوانین و ابزارهای قانونی لازم برای مقامات مسئول مبارزه با پولشویی. این قوانین باید به صورت زیر باشد: الف) شفاف باشد، ب) تقسیربردار نباشد، ج) اطلاعاتی و امنیتی نباشد، د) سلیقه‌ای نباشد، ه) درصورتی که مجریان مجبور میشوند به روش واحد عمل کنند، و) قوانین متناقض یا چندگانه حذف و یکپارچه شود.

2- اعلام جرم بودن پولشویی.

3- درست کردن بعضی از قوانین مانند قوانین مبارزه با ارتشاء فساد و قانون تجارت، به گونه ای که برای مبارزه با پولشویی مفید باشد.

4- مشاغل و معاملاتی که در آنها استفاده از وجه نقد مجاز میباشد و در بسیاری دیگر مجاز نمیباشد، به طور دقیق مشخص شوند.

 

با تصویب قانون مبارزه با پولشویی میتوان انتظار داشت: 

الف) نقل و انتقال پول به‌خاطر خرید و فروش مواد مخدر و دیگر جرائم سازمان یافته، دچار مشکل میشود و ردیابی شبکه‌های اصلی مجرمان بسیار آسان خواهد شد.

ب) مبارزه با قاچاق و اقتصاد زیرزمینی از حالت کنترل فیزیکی به کنترل مالی تبدیل میشود و مقابله و فرار از آن، کار بسیار پیچیده‌ای خواهد بود.

ج) ثابت کردن جرم‌های سازمان یافته در دادگاه‌ها آسان‌تر خواهد شد.

د) خروج سرمایه از کشور، که درحال حاضر هیچ اطلاع دقیقی از آن نیست، شفاف مشخص خواهد شد. بنابراین برنامه ریزی و اتخاذ تدابیر لازم برای مقابله با آن امکان پذیر خواهد شد.

ه) قدرت و ثروت گروه‌های تبهکار، که خطر جدی برای اقتصاد ملی است، کاهش می‌یابد.

و) تامین مالی سازمان‌های بزهکار به خطر می‌افتد، فعالیت‌های بزهکارانه کاهش می‌یابد و سودآوری فعالیت های غیرمجاز کمتر میشود.

قوانین مربوط به پولشویی

در ماده 10 قانون مبارزه با پولشویی درصورتی که اموالی وجود نداشته باشد، باید قیمت آن پرداخت شود همچنین خود مال و عواید حاصل از آن ضبط خواهد شد. اگر در مجموع درآمد‌های حاصل از پولشویی به اندازه یک میلیون تومان باشد، افراد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد. درصورتی که درآمد و اموال ناشی از پولشویی بیش از یک میلیارد تومان باشد، آن فرد به پنج تا ده سال حبس محکوم خواهد شد. البته به هردو مورد توجه کنید که باید به اندازه مال جزای نقدی آن را هم بپردازید. همچنین در لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی نکاتی وجود دارد که عبارتند از:

1- اگر کسی اموالی را که توسط جرم به دست آورده را به اموال دیگری تبدیل کرده باشد، باید مانند همان مال از شخص مجرم ضبط شود.

2- افرادی که یک جرم اصلی را مرتکب میشوند و برای مبهم کردن جرم اصلی از پولشویی استفاده میکنند هم برای جرم اصلی مجازات خواهند شد و هم برای عنوان پولشویی قوانین مربوطه برای آن‌ها اعمال خواهد شد.

اگر افرادی که جرم پولشویی انجام دادند، درصورتی که در جرم اصلی دخالتی نداشته‌اند، فقط به مجازات پولشویی گرفتار خواهند شد.

3- اگر افرادی به صورت سازمان یافته دست به انجام این عمل بزنند باعث تشدید در مجازات آن‌ها خواهد شد و مجازات آن‌ها یک درجه افزایش خواهد یافت.

4- در صورت ارتکاب این جرم توسط اشخاص حقوقی، علاوه بر جریمه‌های تعیین شده برای پولشویی که ذکر شده است، به جریمه دو یا چهار برابری پولشویی محکوم خواهند شد.

5- تبصره‌ای هم به تازگی توسط نمایندگان مردم به قوانین مزبور اضافه شده است که طبق آن اگر اموال متعلق به شخص دیگری باشد و در دادگاه صحت آن ثابت شود که بدون اطلاع از مالک استفاده شده است باید به مالک برگردانده شود.

 

مجازات جرم پولشویی

یکی از مجازاتی که در جرم پولشویی مورد تاکید قرار گرفته است، مصادره اموال و عواید حاصل از جرم است. از آنجایی که هدف از پولشویی مشروعیت بخشیدن به درآمدهای مجرمانه و نامشروع و در نهایت استفاده آزادانه از این درآمدها است، محرومیت مجرمان از این درآمد، انگیزه آنها را برای ارتکاب پولشویی و جرایم پیش از آن کاهش میدهد. به همین دلیل مصادره اموال به عنوان مؤثرترین راه مبارزه با تمامی جرائم با منفعت مالی از جمله پولشویی تلقی شده است. مصادره نیز به مجازات یا اقدامی گفته میشود که در پی تحقیقات کیفری به دستور دادگاه صادر میشود و منجر به محرومیت قطعی مال میشود. منظور از مصادره، محرومیت دائمی از دسترسی داشتن به اموال با حکم دادگاه یا سایر مراجع ذی‌صلاح است (در برخی از اسناد، مصادره نیز ضبط محسوب می شود). در ماده 9 قانون مبارزه با پولشویی آمده است که: مرتکبین جرم پولشویی علاوه بر استرداد عواید حاصل از جرم، شامل اصل و منافع حاصل از آن (در شرایطی که مثل یا این که قیمت آن موجود نباشد)، به میزان عواید ناشی از جرم که به حساب درآمد همگانی نزد بانک مرکزی ایران واریز میگردد به جریمه نقدی محکوم خواهند شد. البته صدور و اجرای حکم مصادره اموال و منافع حاصل از آن در صورتی امکان پذیر است که متهم از نظر جرم منشأ (جرم اولیه) مشمول این حکم نشده باشد. اگرچه قانون، مصادره اموال را تحت عنوان مجازات پولشویی پیش‌بینی نموده است اما در زمینه‌ی روش ضبط و همینطور مصادره اموال در مواقعی که جرم جنبه بین المللی داشته باشد، حکم خاصی پیش‌بینی نکرده است و صرفا در تبصره یک این ماده آمده است که درصورتی عواید حاصل به اموال دیگری تبدیل شده یا تغییر یافته باشد، عین اموال مصادره خواهند شد. قابل ذکر میباشد که جرم پولشویی به وسله فرد حقوقی نیز امکان پذیر میباشد و همانطور که فرد حقوقی مجاز به داشتن حساب بانکی یا خرید و فروش با اسم و اعتبار خویش میباشد، میتواند مسئولیت کیفری (دعاوی کیفری) و مجازاتی نیز داشته باشد؛ درباره‌ی ایفا مجازات، اگرچه شرکتی را نمیتوان اعدام یا حبس کرد، ولی امکان انحلال شرکت یا ممانعت از فعالیت آن برای بازه زمانی معینی میتواند به عنوان مجازات برای افراد حقوقی مورد استفاده قرار گیرد. چون اصلاح مجرمین صرفا هدف مجازات نیست، بلکه مجازات نیز وظایف دیگری از جمله پیشگیری و ارعاب دارد. واقعیت این است که امروزه بسیاری از جرایم مانند کلاهبرداری یا نقض قوانین شرکتی اغلب توسط اشخاص حقیقی و تحت پوشش اشخاص حقوقی یا شرکت‌ها انجام میشود.

 

دادگاه رسیدگی کننده به جرم پولشویی

با توجه به اصلاحات صورت گرفته در قانون مبارزه با پولشویی و باتوجه به اهمیت جرم پولشویی مطابق ماده 11 قانون مبارزه با پولشویی، در صلاحیت شعب معینی از دادگاه‌های تهران میباشد. درصورت تشخیص می‌توان این شعبات ویژه را در مرکز سایر استان‌ها نیز تاسیس کرد.

وکیل کیفری